ผ่าตัดหัวเข่า พักฟื้นกี่วัน | สิ่งที่ควรรู้เพื่อการฟื้นตัวอย่างสมบูรณ์

หลังการผ่าตัดหัวเข่า พักฟื้นกี่วันมักเป็นคำถามที่พบบ่อยก่อนการผ่าตัด ซึ่งโดยปกติการพักฟื้นหลังผ่าตัดหัวเข่ามักใช้เวลา 3 – 6 เดือน ขึ้นอยู่กับชนิดของการผ่าตัด สภาพร่างกายและการดูแลที่เหมาะสม ช่วงแรกจะต้องพักในโรงพยาบาล 3 – 5 วัน และเริ่มฟื้นฟูสมรรถภาพด้วยการกายภาพบำบัด ฝึกเดินด้วยอุปกรณ์ช่วยก่อนกลับมาเคลื่อนไหวได้ตามปกติอย่างค่อยเป็นค่อยไป

กระบวนการผ่าตัดหัวเข่าและสิ่งที่ต้องเตรียมตัวก่อนผ่าตัด

การผ่าตัดหัวเข่ามีหลายประเภท ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการและสภาพข้อเข่าของผู้ป่วย การเลือกวิธีผ่าตัดที่เหมาะสมควรพิจารณาจากสภาพข้อเข่าและความต้องการของผู้ป่วย โดยปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่ให้การรักษาหัวเข่า โดยมีดังนี้

1. การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมทั้งหมด (Total Knee Replacement – TKR) เป็นการตัดผิวข้อทั้งส่วนปลายของกระดูกต้นขา (Femur) และส่วนบนของกระดูกหน้าแข้ง (Tibia) ออก แล้วแทนที่ด้วยผิวโลหะและแผ่นพลาสติกกั้น เพื่อรักษาภาวะข้อเข่าเสื่อมขั้นรุนแรง 
2. การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมบางส่วน (Unicompartmental Knee Arthroplasty – UKA) เหมาะสำหรับผู้ที่มีข้อเข่าเสื่อมเฉพาะส่วน โดยจะตัดผิวข้อเฉพาะด้านที่เสียหายออก และแทนที่ด้วยข้อเข่าเทียมบางส่วน ทำให้แผลผ่าตัดเล็ก ฟื้นตัวเร็ว และการเคลื่อนไหวหลังผ่าตัดเป็นธรรมชาติมากขึ้น 
3. การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมแบบไม่ตัดกล้ามเนื้อ (Minimally Invasive Knee Replacement) ใช้เทคนิคที่ไม่ต้องตัดกล้ามเนื้อข้อเข่า (Vastus muscle) ซึ่งช่วยลดความเจ็บปวดหลังผ่าตัดและเร่งการฟื้นตัวของผู้ป่วย 

กระบวนการผ่าตัดหัวเข่าเป็นวิธีการรักษาที่ช่วยบรรเทาอาการปวดและฟื้นฟูการเคลื่อนไหวของข้อเข่า โดยทั่วไปมีขั้นตอนดังนี้

1. การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับการตรวจร่างกายทั่วไปและตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ และเอกซเรย์ เพื่อประเมินความพร้อมของร่างกาย 
2. การผ่าตัด ศัลยแพทย์จะนำกระดูกผิวข้อเข่าที่มีโรคความเสื่อมออก และทดแทนด้วยอุปกรณ์ข้อเข่าเทียม ซึ่งจะช่วยลดอาการปวดและแก้ไขการผิดรูปของข้อเข่าได้อย่างมีประสิทธิภาพ 
3. การฟื้นฟูหลังผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับการดูแลและฟื้นฟูสมรรถภาพด้วยการกายภาพบำบัด เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและฟื้นฟูการเคลื่อนไหวของข้อเข่า

ซึ่งในขั้นตอนการเตรียมตัวก่อนผ่าตัดเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้การผ่าตัดเป็นไปอย่างราบรื่นและลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น ควรปฏิบัติดังนี้

• งดน้ำและอาหาร งดน้ำและอาหารในเวลาที่กำหนดก่อนการผ่าตัด เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนระหว่างการดมยาสลบ 
• เตรียมบ้านและสิ่งแวดล้อม จัดเตรียมสถานที่ในบ้านให้ปลอดภัย เช่น การเคลื่อนย้ายสิ่งกีดขวางทางเดิน ไม่ใช้พรมเช็ดเท้าที่อาจทำให้ลื่นล้มได้ และจัดวางสิ่งของต่างๆ ในระดับเอวเพื่อให้หยิบง่าย 
• ออกกำลังกาย เตรียมกล้ามเนื้อขารอบเข่าให้แข็งแรงด้วยการออกกำลังกายที่เหมาะสม เพื่อช่วยในการฟื้นฟูหลังผ่าตัด 
• พักผ่อนให้เพียงพอ นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอก่อนวันผ่าตัด เพื่อให้ร่างกายพร้อมสำหรับการผ่าตัด

การปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์และนักกายภาพบำบัด ร่วมกับการเตรียมตัวอย่างเหมาะสมจะช่วยให้การผ่าตัดหัวเข่าประสบความสำเร็จและฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็ว

ระยะเวลาพักฟื้นหลังผ่าตัดหัวเข่า และปัจจัยที่ส่งผลต่อการฟื้นตัว

หลังการผ่าตัดหัวเข่า พักฟื้นกี่วัน โดยส่วนใหญ่ระยะเวลาการพักฟื้นหลังการผ่าตัดหัวเข่ามักใช้เวลา 2-6 เดือน ซึ่งมีปัจจัยหลายประการที่ส่งผลต่อการฟื้นตัว เช่น อายุ สุขภาพทั่วไป ภาวะโรคร่วม และดัชนีมวลกาย (BMI) ผู้ป่วยที่มีสุขภาพดีและอายุน้อยมักฟื้นตัวได้เร็วกว่า ในขณะที่ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น ภาวะซึมเศร้า หรือโรคประจำตัว อาจใช้เวลาฟื้นตัวนานขึ้น 

นอกจากนี้ การปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ การเข้ารับกายภาพบำบัด และการดูแลตนเองอย่างเหมาะสม เช่น การออกกำลังกายเพื่อฟื้นฟูหัวเข่าและเสริมสร้างกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า ล้วนมีบทบาทสำคัญต่อการฟื้นตัวที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

เทคนิคและวิธีการฟื้นตัวหลังการผ่าตัดหัวเข่า

การพักฟื้นหลังการผ่าตัดหัวเข่าเริ่มจากการจัดการความเจ็บปวดและการบวมด้วยการประคบเย็นและการจัดท่าทางที่เหมาะสม ควบคู่กับการทำกายภาพบำบัด โดยคำนึงถึงความปลอดภัยและการป้องกันการบาดเจ็บซ้ำ ทั้งนี้ความสำเร็จขึ้นอยู่กับความสม่ำเสมอในการทำตามโปรแกรมฟื้นฟูสุขภาพ การพักผ่อนที่เพียงพอ และการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ

การเริ่มต้นทำกายภาพบำบัดหลังการผ่าตัด

การเริ่มต้นทำกายภาพบำบัดหลังการผ่าตัดหัวเข่าในระยะแรก (1-3 วันหลังผ่าตัด) มุ่งเน้นการจัดการอาการปวดและการอักเสบเป็นหลัก โดยเริ่มจากการจัดท่านอนที่เหมาะสม การประคบเย็น และการฝึกการหายใจที่ถูกวิธี พร้อมทั้งเริ่มการบริหารข้อเข่าเบาๆ บนเตียงและฝึกการเกร็งกล้ามเนื้อต้นขาโดยไม่เคลื่อนข้อ (Isometric exercise)

เมื่อเข้าสู่ระยะฟื้นฟูเบื้องต้น (4-7 วัน) จะเริ่มฝึกการงอและเหยียดเข่าด้วยตนเอง ฝึกการทรงตัวในท่ายืน และเริ่มการเดินด้วยอุปกรณ์ช่วย จากนั้นในระยะฟื้นฟูต่อเนื่อง (1-4 สัปดาห์) จะเพิ่มพิสัยการเคลื่อนไหวของข้อเข่า เสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และฝึกทักษะที่จำเป็นในชีวิตประจำวัน เช่น การเดินที่ถูกต้องและการขึ้นลงบันได

ตลอดกระบวนการฟื้นฟูมีข้อควรระวังสำคัญ เช่น การหลีกเลี่ยงการงอเข่ามากเกินไป การนั่งขัดสมาธิ หรือการบิดหมุนข้อเข่า และต้องสังเกตอาการผิดปกติอย่างใกล้ชิด ความสำเร็จของการฟื้นฟูขึ้นอยู่กับความร่วมมือในการทำกายภาพบำบัดอย่างสม่ำเสมอ การปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด และความอดทนในการทำตามขั้นตอนอย่างค่อยเป็นค่อยไป เพื่อให้สามารถกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกติ

การดูแลสุขภาพระหว่างการพักฟื้น

การดูแลสุขภาพในระหว่างการพักฟื้นหลังการผ่าตัดหัวเข่าจำเป็นต้องใส่ใจในหลายด้าน เริ่มจากการดูแลแผลผ่าตัดให้สะอาด แห้ง และสังเกตสัญญาณการติดเชื้อ เช่น บวมแดง มีไข้ หรือมีหนองไหล ควรทำความสะอาดแผลตามคำแนะนำของแพทย์และระมัดระวังไม่ให้แผลโดนน้ำ การรับประทานยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด ทั้งยาแก้ปวด ยาต้านการอักเสบ และยาป้องกันการติดเชื้อ รวมถึงการประคบเย็นเพื่อลดอาการบวมและปวดตามกำหนดเวลาที่เหมาะสม

ด้านการใช้ชีวิตประจำวัน ควรปรับสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัยและสะดวกต่อการเคลื่อนไหว เช่น จัดพื้นที่ให้โล่ง เก็บสิ่งกีดขวางที่อาจทำให้สะดุดล้ม ติดตั้งราวจับในห้องน้ำ และจัดเตรียมอุปกรณ์ช่วยเดินให้พร้อม การพักผ่อนให้เพียงพอเป็นสิ่งสำคัญ แต่ต้องไม่นอนนิ่งๆ นานเกินไปเพราะอาจเสี่ยงต่อภาวะลิ่มเลือดอุดตัน ควรทำการบริหารข้อเข่าและกล้ามเนื้อตามโปรแกรมที่นักกายภาพบำบัดแนะนำอย่างสม่ำเสมอ หรือเข้ารับบริการกายภาพบําบัด ใกล้ฉัน

เรื่องโภชนาการหลังผ่าตัด การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ก็มีความสำคัญต่อการฟื้นตัว ควรเน้นอาหารที่มีโปรตีนสูงเพื่อช่วยในการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ รับประทานผักและผลไม้ที่มีวิตามินซีเพื่อช่วยในการสร้างคอลลาเจน ดื่มน้ำให้เพียงพอ และหลีกเลี่ยงอาหารที่ทำให้เกิดการอักเสบ นอกจากนี้ ควรสังเกตอาการผิดปกติและมาพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ รวมถึงปฏิบัติตามคำแนะนำในการทำกายภาพบำบัดอย่างเคร่งครัด เพื่อให้การฟื้นฟูเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและสามารถกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกติโดยเร็ว

คำแนะนำเพิ่มเติมสำหรับการฟื้นฟูสมรรถภาพหลังการผ่าตัดหัวเข่า

คำแนะนำเพิ่มเติมที่ควรปฏิบัติหลังการผ่าตัดหัวเข่าเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพให้ผู้ป่วยและลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน เช่น ออกกำลังกายตามโปรแกรมกายภาพบำบัด ดูแลแผลผ่าตัดให้สะอาดเพื่อลดความเสี่ยงการติดเชื้อ รับประทานยาอย่างเหมาะสม และเข้าพบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามผลการรักษา การดูแลอย่างเหมาะสมจะช่วยให้ฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็วและปลอดภัย

การติดตามผลกับทีมแพทย์และนักกายภาพบําบัด

การติดตามผลกับทีมแพทย์และนักกายภาพบำบัดหลังการผ่าตัดหัวเข่าเป็นขั้นตอนสำคัญที่ช่วยให้การฟื้นฟูเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน การติดตามผลอย่างต่อเนื่องกับทีมแพทย์และนักกายภาพบำบัดจะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นฟูการเคลื่อนไหวของข้อเข่าได้อย่างเต็มที่และกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ

การประเมินสมรรถภาพระหว่างการฟื้นตัว

การประเมินสมรรถภาพระหว่างการฟื้นตัวหลังการผ่าตัดหัวเข่าเป็นขั้นตอนสำคัญที่นักกายภาพบำบัดใช้ในการติดตามความก้าวหน้าและปรับแผนการฟื้นฟูให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย การประเมินนี้รวมถึงการตรวจสอบพิสัยการเคลื่อนไหวของข้อเข่า ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ความสมดุล และความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน ข้อมูลที่ได้จะช่วยให้นักกายภาพบำบัดสามารถออกแบบโปรแกรมการฟื้นฟูที่ตรงกับความต้องการของผู้ป่วย ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการฟื้นตัวและลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน

การปรับโปรแกรมฟื้นฟูตามความเหมาะสม

การปรับโปรแกรมฟื้นฟูหลังผ่าตัดหัวเข่าตามการพิจารณาจากหลายปัจจัย เช่น ระดับความเจ็บปวด พิสัยการเคลื่อนไหวของข้อเข่า ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อ และระยะการฟื้นตัว โดยเริ่มจาก 1-2 สัปดาห์แรกเน้นลดปวดบวมและป้องกันข้อติด จากนั้น 2-6 สัปดาห์จะเพิ่มความเข้มข้นของการบริหารกล้ามเนื้อและการเคลื่อนไหว และ 6-12 สัปดาห์จะเพิ่มความท้าทายของการเคลื่อนไหวเพื่อให้กลับสู่ชีวิตปกติ ทั้งนี้นักกายภาพบำบัดจะปรับโปรแกรมให้เหมาะกับแต่ละบุคคล โดยคำนึงถึงเป้าหมายการฟื้นฟู ระดับกิจกรรมก่อนผ่าตัด และข้อจำกัดทางการแพทย์

เทคนิคป้องกันการบาดเจ็บซ้ำหลังการพักฟื้น

การป้องกันการบาดเจ็บซ้ำหลังผ่าตัดหัวเข่าจำเป็นต้องใส่ใจในหลายด้าน โดยสิ่งสำคัญที่สุดคือการทำกายภาพบำบัดอย่างสม่ำเสมอตามโปรแกรมที่นักกายภาพบําบัดกำหนด การปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมและกิจวัตรประจำวันให้เหมาะสม นอกจากนี้ควรเลือกออกกำลังกายแบบแรงกระแทกต่ำและใช้อุปกรณ์พยุงเข่าตามความจำเป็น หากมีอาการผิดปกติใดๆ ควรปรึกษาแพทย์ทันทีเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

การปรับกิจวัตรประจำวันให้เหมาะสม

การปรับกิจวัตรประจำวันหลังการพักฟื้นจากการผ่าตัดหัวเข่าต้องให้ความสำคัญกับการดูแลในชีวิตประจำวัน โดยหลีกเลี่ยงท่าทางที่อาจเป็นอันตรายต่อข้อเข่า เช่น การนั่งขัดสมาธิ นั่งพับเพียบ หรือนั่งเก้าอี้ที่ต่ำเกินไป ควรใช้เฟอร์นิเจอร์ที่เหมาะสม ทั้งเก้าอี้ที่มีความสูงพอดี และติดตั้งอุปกรณ์ช่วยในห้องน้ำหรือติดราวจับในจุดที่จำเป็น การเคลื่อนไหวต้องระมัดระวัง เลือกใช้รองเท้าที่เหมาะสม หลีกเลี่ยงการเดินบนพื้นที่เสี่ยง และใช้ราวจับเมื่อขึ้นลงบันได

สำหรับการออกกำลังกาย ควรทำตามโปรแกรมที่ได้รับอย่างสม่ำเสมอ เลือกกิจกรรมที่ไม่มีแรงกระแทกข้อเข่า เช่น ว่ายน้ำหรือปั่นจักรยาน และต้องยืดเหยียดกล้ามเนื้อทั้งก่อนและหลังออกกำลังกาย นอกจากนี้ ควรสังเกตอาการผิดปกติ ควบคุมน้ำหนักตัว รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อข้อและกระดูก และพบแพทย์ตามนัด สำหรับผู้ที่ต้องทำงาน ควรจัดท่านั่งทำงานที่เหมาะสม หมั่นลุกเปลี่ยนอิริยาบถ การปฏิบัติตามแนวทางเหล่านี้จะช่วยป้องกันการบาดเจ็บซ้ำและการฟื้นฟูหลังผ่าตัดหัวเข่าได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การออกกำลังกายเพื่อป้องกันอาการบาดเจ็บซ้ำ

การออกกำลังกายเพื่อป้องกันอาการบาดเจ็บซ้ำหลังการผ่าตัดหัวเข่าควรเน้นการเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเข่าและความมั่นคงของข้อต่อ โดยเริ่มจากการบริหารกล้ามเนื้อต้นขาด้านหน้า (Quadriceps) ด้วยการเหยียดเข่าเบาๆ ขณะนั่งหรือนอน ตามด้วยการฝึกยืนย่อเข่าเล็กน้อย (Mini Squats) เมื่อแข็งแรงขึ้น 

นอกจากนี้ การออกกำลังชนิดอื่นๆ ที่ไม่ก่อให้เกิดแรงกระแทกต่อข้อเข่า เช่น การว่ายน้ำและการปั่นจักรยานอยู่กับที่เป็นตัวเลือกที่ดีเพราะช่วยเพิ่มความแข็งแรงโดยไม่กระแทกข้อ สำหรับการทรงตัว ควรเริ่มจากยืนด้วยขาทั้ง 2 ข้าง และอาจฝึกยืนขาเดียวเมื่อพร้อม ทั้งนี้ควรทำภายใต้คำแนะนำของนักกายภาพบำบัดและหยุดทันทีหากมีอาการปวดหรือบวมผิดปกติ

การเยี่ยมชม AgeWell ศูนย์พักฟื้นหลังผ่าตัดที่พร้อมดูแลคุณอย่างครบวงจร

AgeWell พร้อมต้อนรับคุณด้วยการบริการที่ครบครันในบรรยากาศที่อบอุ่นและเป็นมิตร ผู้เยี่ยมชมสามารถสำรวจสิ่งอำนวยความสะดวก เช่น ห้องพักฟื้นที่ทันสมัย พื้นที่กายภาพบำบัดครบวงจร และทีมบุคลากรทางการแพทย์ที่พร้อมให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิด หากคุณกำลังมองหาสถานที่พักฟื้นที่ใส่ใจในทุกความต้องการ AgeWell คือคำตอบที่ดีที่สุดสำหรับคุณ