หลังผ่าตัดห้ามกินอะไร คู่มือโภชนาการเพื่อการฟื้นตัวที่ดีที่สุด

การดูแลสุขภาพหลังผ่าตัดเป็นสิ่งสำคัญ ในสังคมไทยมักมีความเชื่อเรื่อง “อาหารแสลง” ว่าทำให้แผลหายช้าหรือเกิดอาการผิดปกติ แต่ทางการแพทย์พบว่าอาหารบางชนิดที่ถูกห้ามกลับมีสารอาหารสำคัญที่ช่วยฟื้นฟูร่างกายและบาดแผล การมีความรู้ด้านโภชนาการที่ถูกต้องและได้รับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญจึงมีบทบาทสำคัญในการเร่งกระบวนการฟื้นตัวให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น

ทำไมการเลือกอาหารหลังผ่าตัดจึงสำคัญ

หลังผ่าตัดห้ามกินอะไร เป็นคำถามที่มักเกิดขึ้นเสมอ แต่ความจริงแล้วการเลือกอาหารที่เหมาะสมมีผลต่อการฟื้นฟูหลังการผ่าตัดอย่างมาก โภชนาการเพื่อฟื้นฟูร่างกายช่วยเสริมสร้างพลังงานและสารอาหารที่จำเป็นต่อการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ การได้รับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญหรือเข้าพักศูนย์พักฟื้นผู้ป่วยหลังผ่าตัด เพื่อเลือกอาหารที่ดีต่อสุขภาพและการดูแลที่ดี ย่อมส่งผลที่ดีต่อการฟื้นตัวของผู้ป่วยมากกว่า

โภชนาการที่ดีช่วยเสริมการฟื้นตัวอย่างไร

โภชนาการหลังผ่าตัด จะช่วยส่งเสริมการหายดีของบาดแผล ร่างกายจะนำสารประกอบทางเคมีที่ได้จากอาหารไปช่วยในเรื่องการซ่อมแซมเนื้อเยื่อและทำให้เซลล์มีพลังงานเกิดปฏิกิริยาตามกระบวนการหายของแผลตามธรรมชาติ และช่วยลดการติดเชื้อของแผลอีกด้วย ดังนั้นหลังการผ่าตัดการเสริมภาวะโภชนาการให้กับผู้ป่วยที่มีบาดแผลจากการผ่าตัดให้ได้รับสารอาหารในปริมาณที่เพียงพอเหมาะสมเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างมาก

ผลกระทบของการรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสม

การรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสมหลังผ่าตัดอาจส่งผลเสียต่อกระบวนการฟื้นฟูของร่างกาย เช่น   อาหารย่อยยาก อาหารทอดและน้ำตาล อาจทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานหนักและส่งผลต่อการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ อาหารที่ควรหลีกเลี่ยงจึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน การเลือกโภชนาการที่ดีช่วยเสริมการฟื้นตัวได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การทำงานของร่างกายระหว่างพักฟื้น

หลังผ่าตัด ร่างกายของเราจะเริ่มซ่อมแซมเนื้อเยื่อและฟื้นฟูเซลล์ที่เสียหาย ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานเพิ่มขึ้นเพื่อที่จะนำสารอาหารไปยังบริเวณแผลหรือบริเวณที่มีการบาดเจ็บ และระบบย่อยอาหารอาจทำงานช้าลงชั่วคราว เพื่อให้พลังงานถูกใช้ในกระบวนการฟื้นตัวและการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ การทำงานเหล่านี้เกิดขึ้นเนื่องจากร่างกายปรับตัวเพื่อให้สามารถฟื้นฟูตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ

กระบวนการฟื้นฟูของร่างกายหลังการผ่าตัด

กระบวนการฟื้นฟูของร่างกายหลังผ่าตัดเริ่มด้วยการดูแลตนเองอย่างระมัดระวัง โดยเฉพาะการรับประทานอาหารย่อยยากซึ่งส่งผลกระทบต่อการทำงานของระบบย่อยอาหาร การซ่อมแซมเนื้อเยื่อเป็นขั้นตอนสำคัญที่ต้องใช้สารอาหารและพักผ่อนอย่างเพียงพอ ความร่วมมือระหว่างผู้ป่วยและทีมแพทย์จะช่วยให้กระบวนการฟื้นฟูเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ การติดตามอาการและปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดจะนำไปสู่การฟื้นฟูที่ดีขึ้น

อาหารที่ช่วยสนับสนุนระบบภูมิคุ้มกัน

การให้ความสำคัญเรื่องการเลือกทานอาหารและโภชนาการหลังผ่าตัด ที่มีประโยชน์และครบ 5 หมู่ หลังการผ่าตัดนั้น ทั้งผ่าตัดเล็ก เช่น ผ่ากรีดหนอง และผ่าตัดใหญ่ เช่น ผ่าตัดกระดูกสันหลังคด พักฟื้นและเรื่องอาหารเป็นส่วนสำคัญ ซึ่งจะนำไปใช้ในกระบวนการซ่อมแซมและฟื้นฟูร่างกายให้เข้าสู่ภาวะปกติได้เร็วขึ้น ไม่ว่าจะเป็นคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมันดี วิตามินและแร่ธาตุต่างๆ โดยควรได้รับการวางแผนอาหารหลังผ่าตัด

อะไรนับเป็นของแสลงหลังผ่าตัดที่ห้ามกินบ้าง?

การดูแลสุขภาพหลังผ่าตัดในเรื่องของการบริโภคอาหาร ควรมีการระวังในการทานอาหารบางประเภทที่อาจทำให้เกิดการติดเชื้อหรืออาการอักเสบของแผลขึ้นมาได้ ดังนั้น อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง เช่น  อาหารกึ่งดิบกึ่งสุก อาหารหมักดอง อาหารรสจัด อาหารทอดและน้ำตาล เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มคาเฟอีน ฯลฯ

อาหารดิบ หรือ อาหารกึ่งสุกกึ่งดิบ

อาหารที่ไม่สุกเป็นอาหารที่ควรหลีกเลี่ยงอย่างมาก อาจส่งผลต่อการฟื้นตัวหลังผ่าตัด เนื่องจากเชื้อโรคยังสามารถขัดขวางกระบวนการซ่อมแซมของร่างกาย ทำให้แผลหายช้าและเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้การทานอาหารดิบสุก ยังเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องร่วงและท้องเสีย อีกทั้งยังเป็นความเสี่ยงที่ทำให้เชื้อโรคเข้าสู่ระบบหลอดเลือดซึ่งก่อให้เกิดการติดเชื้อ และส่งผลต่อการพักฟื้นได้

อาหารหมักดอง

อาหารหมักดองจะมีการผ่านกระบวนการหมักดอง ซึ่งอาจเสี่ยงต่อการสะสมเชื้อแบคทีเรีย เชื้อโรคบางชนิดอาจอยู่ในอาหารหรือบริเวณที่หมักดอง เช่นเดียวกับอาหารดิบ ดังนั้นหลังผ่าตัดควรงดอาหารหมักดองไปก่อนอย่างน้อย 2 สัปดาห์ – 1 เดือน เพื่อให้แผลเกิดการฟื้นฟูหลังการผ่าตัดได้ดี และช่วยลดโอกาสหรือความเสี่ยงต่อการติดเชื้อจากอาหารหมักดองอีกด้วย

อาหารรสจัด

อาหารรสจัด ไม่ว่าจะเป็นรสเค็มจัด หวานจัด อาหารรสเผ็ด สามารถก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพหลังผ่าตัดได้เช่นกัน อาหารประเภทที่มีโซเดียมและน้ำตาลสูง จะเสี่ยงทำให้เลือดข้นกว่าปกติ และก่อให้เกิดความดันโลหิตสูงได้ และร่างกายจะมีการดึงน้ำออกนอกเซลล์ จะส่งผลให้สารอาหารที่จำเป็นต่อการฟื้นตัวและการซ่อมแซมเนื้อเยื่อในร่างกายไม่สามารถเติมเต็มให้แผล และทำให้แผลหายช้าลง

เครื่องดื่มแอลกอฮอล์

หลังผ่าตัด ควร “งด” ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่ อย่างน้อย 4 สัปดาห์หลังการผ่าตัด เนื่องจากมีผลกระทบต่อกระบวนการซ่อมแซมเนื้อเยื่อของร่างกาย ทำให้เลือดลมสูบฉีดมากขึ้นจากปกติ ทำให้ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นและการแข็งตัวของเลือดลดลง ส่งผลให้เกิดการซึมออกของเลือดที่แผล นอกจากนี้ยังส่งผลต่อประสิทธิภาพของยาที่แพทย์สั่งให้คนไข้ด้วย เช่น ยาฆ่าเชื้อ ดังนั้น การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หลังผ่าตัดอาจทำให้แผลผ่าตัดหายช้าลงและเพิ่มโอกาสให้แผลติดเชื้อได้

อาหารที่แนะนำในช่วงพักฟื้น

หลังผ่าตัดอาหารจำพวกปลาที่มีกรดไขมันโอเมก้า 3  เป็นสารอาหารที่ช่วยทำให้อวัยวะต่างๆ ในร่างกาย ทั้งหัวใจ สมอง และดวงตา ทำงานได้ตามปกติ  แต่โอเมก้า 3 เป็นสารอาหารที่ร่างกายไม่สามารถสร้างเองได้ เราจึงจำเป็นต้องมีการวางแผนอาหารหลังผ่าตัด เพื่อที่จะได้รับจากแหล่งของสารอาหารภายนอกขณะที่กำลังพักฟื้นหลังผ่าตัด เช่น ปลาแซลม่อน ปลาทูน่า ปลาซาร์ดีน แมคเคอเรล เป็นต้น 

นอกจากนี้อาหารจำพวกผักและผลไม้ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระช่วยปกป้องเซลล์ของคุณจากความเสียหาย การซ่อมแซมเนื้อเยื่อ และสามารถลดการอักเสบหลังผ่าตัดได้ อาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ได้แก่ เบอร์รี่ ผักใบเขียวเข้ม ถั่ว อาหารทะเล เครื่องในสัตว์และเนื้อแดง ไข่ ถั่วเมล็ดแห้ง จมูกข้าว นอกจากนี้กลุ่มสารประกอบฟีนอล (phenolic compounds) เป็นสารต้านอนุมูลอิสระอีกรูปแบบหนึ่งที่พบอยู่ในผักและผลไม้หลายชนิด ได้แก่ กะหล่ำปลีม่วง มะเขือม่วง ดอกอัญชัน ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ เป็นต้น

อาหารที่มีโปรตีนสูงเป็นโภชนาการหลังผ่าตัดที่สำคัญอย่างมาก เช่น ไข่ เนื้อสัตว์ไร้ไขมัน ผลิตภัณฑ์จากนม ถั่วเมล็ดแห้ง เนื่องจากในการสร้างเซลล์และองค์ประกอบต่างๆ ของผิวหนัง ทำให้ผิวหนังที่สร้างขึ้นใหม่มีความแข็งแรง และยังเป็นองค์ประกอบของเซลล์และเอนไซม์ในระบบภูมิคุ้มกันซึ่งทำหน้าที่ทำลายสิ่งแปลกปลอมและเชื้อโรค ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดแผลติดเชื้อหลังผ่าตัด และยังช่วยซ่อมแซมเนื้อเยื่อที่ถูกทำลายอีกด้วย 

ถั่วและธัญพืชเต็มเมล็ดที่ช่วยเพิ่มพลังงาน และยังเป็นแหล่งโปรตีนที่ดีและมีใยอาหารสูง ที่ช่วยกระตุ้นระบบทางเดินอาหารและระบบย่อยอาหารหลังผ่าตัด การรับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูงหลังผ่าตัด จะช่วยให้การฟื้นฟูหลังการผ่าตัดดีขึ้น และเพิ่มโอกาสการฟื้นตัวของผู้ป่วย เช่น  ถั่วแดง ถั่วเขียว ถั่วเหลือง ถั่วดำ ที่มีส่วนผสมของกรดอะมิโน 

การติดต่อเพื่อขอคำแนะนำและเยี่ยมชมสถานที่ดูแลผู้ป่วยหลังผ่าตัด AgeWell

AgeWell เป็นศูนย์ดูแลสุขภาพที่เชี่ยวชาญการให้คำปรึกษาและการดูแลผู้ป่วยหลังผ่าตัดอย่างครบวงจร สำหรับผู้มีคำถามว่าหลังผ่าตัดห้ามกินอะไร ที่ AgeWell พร้อมให้คำแนะนำ  และพร้อมสนับสนุนการดูแลสุขภาพหลังผ่าตัด การติดต่อขอคำแนะนำและเยี่ยมชมสถานที่สามารถช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลที่ตรงตามความต้องการ และถูกต้องตามสุขภาพร่างกาย